Het concept
Introductie
Energiebesparing? Dat is toch lastig? Daar zijn toch grote investeringen voor nodig?
Bent u op zoek naar een eerste stap in energiebesparing door bewoners, een eerste stap in bewustwording? Besparing door gedragsverandering kost vaak weinig, inzicht helpt al veel!
Zeker als je het zo gemakkelijk mogelijk maakt. Met een kleine investering kunnen bewoners bijvoorbeeld met een energiedisplay gekoppeld aan hun slimme meter direct zien waar ze op kunnen besparen. Iemand even op gang helpen met een energiecoach, werkt nog beter!
Dit is een goede manier om een project mee te beginnen of juist mee te eindigen. Als een huis toch al wordt verduurzaamd met allerlei technische maatregelen, werkt het vaak heel goed de bewoners bij de oplevering, als kers op de taart, iets concreets in handen te geven. Met een energiedisplay hebben ze dan een stuur in handen om hun eigen energiedoelen te bereiken.
Energieverbruik
Een Nederlands huishouden verbruikt jaarlijks gemiddeld 1.269 kubieke meter (m3) gas en 2.765 kilowattuur (kWh) elektriciteit. Dat levert in 2020 een energierekening op van zo'n € 1.690. Daarvan gaat ongeveer € 1.035 op aan gas en € 620 aan stroom (Milieucentraal, 2021).
Je gas- en stroomverbruik hangt sterk af van het huis waarin je woont en het aantal bewoners. Een gemiddelde voor iedereen zegt dus niet zo veel: het maakt nogal verschil of je alleen in een klein, nieuw appartement woont of met een groot gezin in een oud vrijstaand huis.
Nederlandse huishoudens waren 2018 samen verantwoordelijk voor maar liefst 13,1% van het nationale energieverbruik (406,1 van in totaal 3.099,5 PJ). Dit verbruik leidt tot een uitstoot van 16.610 miljoen kg CO2 (8,8% van de Nederlandse uitstoot (189,3 CO2 equivalenten)(CBS, 2020).
Slimme meter
Een slimme meter is een moderne, digitale energiemeter. Met een slimme meter hoeven bewoners geen meterstanden meer door te geven en is de energierekening nauwkeuriger, zonder geschatte meterstanden. De meterstanden worden via de P4 poort op afstand uitgelezen door de netbeheerder. Ruim 5 miljoen huishoudens hebben inmiddels een slimme meter. Elk huishouden krijgt voor het einde van 2021 een slimme meter aangeboden van de netbeheerder. Dit is nog niet behaald.
Bewoners kunnen zelf toegang krijgen tot de data uit de slimme meter via het uitlezen van de P4 poort, waarmee je met 1 dag vertraging data kunt uitlezen. Veel apps en energiemaatschappijen leveren energie informatie aan bewoners op deze manier. Een andere manier met realtime feedback is uitlezing van de P1 poort, waar je een dongel (transmitter) aan kunt koppelen die de energiedata realtime via Zigbee (in huis), lokaal internet (in huis) of open internet (naar een beveiligde server) kan sturen. Die informatie kan je via een dienstverlener inzien via mobiele apps, online webportalen of een fysieke energiedisplay.
Hulpmiddel
Het 'uit de meterkast' halen van je slimme meter data en daarmee je energieverbruik (elektra, gas en netto zonnepanelen teruglevering) kan via mobiele apps, online webportalen of een fysieke energiedisplay. Een actueel overzicht van deze hulpmiddelen zet Milieucentraal op deze website:
https://www.energieverbruiksmanagers.nl/
Er zijn grote verschillen in prijs, functionaliteiten etc. Een van de belangrijke verschillen op te letten is het verschil tussen realtime data (directe feedback) en data achteraf (indirecte feedback).
Uit een toonaangevende PBL-studie (2021), maar ook uit verschillende buitenlandse onderzoeken, blijkt dat directe, permanente, duidelijke, aansprekende en interactieve terugkoppeling naar de consument het meeste effect heeft op energiebesparing. Een ‘in-home' of energiedisplay slaagt hierin het beste, beter dan apps, rapportages via een webportal of een informatieve rekening. Om die reden levert het Verenigd Koninkrijk standaard een energiedisplay mee met de slimme meter, terwijl Nederland dit ‘aan de markt’ overlaat. Uit de marktbarometer slimme meters blijkt elk jaar opnieuw dat slechts 4% van de consumenten wordt bediend met bijvoorbeeld een energieverbruiksmanager. Zeker de mensen met lagere inkomens en mensen die geholpen zouden zijn met praktische laagdrempelige hulpmiddelen, worden niet bereikt.
Bewustwording
Informatie leidt tot inzicht in energieverbruik. Bewoners in onze energiedisplay projecten zeggen:
“Onze oven gebruikt veel meer dan een draaiende wasmachine”
“Ik heb het wel positief gevonden, het is een bewustwording van dingen die je dagelijks doet en niet bij nadenkt. Zo hadden wij 3 lampen 75 watt op een dimmer maar ondanks dimmer pakt hij de volle mep dus snel 3 andere lampen gekocht.”
“Ik dacht dat ik mijn energieverbruik wel ongeveer kende, maar merkte toch verrassende dingen: de soms onverwacht hoge uitslag van de wijzer blijkt te komen door het steeds maar opwarmen van de close-in boiler in de keuken na kort warm water gebruik dat eigenlijk niet altijd noodzakelijk is.
“Doordat ik zag dat de ketel nog even aansloeg een half uur voordat ik naar bed ga, zet ik nu 2 uur voor het slapen gaan de thermostaat al naar beneden.”
“Voor mijn kinderen een extra “leuk” speeltje. Ze worden in rap tempo bewust van energieslurpers in huis.”
“De magnetronoven gebruikt het meest”
Gedragsverandering
